Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna

    W dniu 28 lipca 2013 roku o godz. 15.00 odbyła się uroczystość nadania Filii Bibliotecznej w Przewłoce imienia Józefy Moniuk. Bibliotekarze MGBP w Parczewie przygotowali część merytoryczną uroczystości. Pani Dyrektor MGBP Teresa Bonik  przywitała serdecznie wszystkich przybyłych na tę uroczystość , następnie została odczytana biografia Józefy Moniuk pt. ,, Bibliotekarka z pasją’’.  Po przedstawieniu biografii odbyło się odczytanie przez Burmistrza Parczewa  Pawła Kędrackiego Aktu nadania, oraz nastąpiło  uroczyste odsłonięcie tablicy. Następnie uroczystość uświetniły przemówienia okolicznościowe. Wszyscy mogli zwiedzić wystawę okolicznościową , oraz obejrzeć prezentację multimedialną  pt.  ,,Józefy Moniuk- myśli, czyny, obecność … ‘’. 

Józefa Moniuk (1916- 1998 ) Pedagog, bibliotekarz, animator wiejskiego życia kulturalno-społecznego  Przewłoki, inicjator założenia biblioteki gromadzkiej w Przewłoce

   Józefa Moniuk, z domu Borowicz, urodziła się 16 listopada 1916 roku w Przewłoce. Matka pani Józefy, Seweryna z Wiśniewskich była gospodynią domową, zaś ojciec Aleksander Borowicz wziętym
i uznanym cieślą. Uczestniczył m.in. przy budowie Mostu Kierbedzia  w Warszawie.

    Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w Parczewie, uczęszczała do Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Grzegorza Piramowicza w Lublinie, które działało w latach 1916 – 1936. Ukończyła to seminarium z wyróżnieniem w 1936 roku, będąc jednocześnie jedną z ostatnich absolwentek tej placówki oświatowej.

    Przygodę z zawodem nauczyciela i wychowawcy Józefa Moniuk rozpoczęła latem 1938 roku. Jako absolwentka seminarium nauczycielskiego zorganizowała i prowadziła dzieciniec letni dla dzieci wiejskich, a od 1 września 1938 roku rozpoczęła pracę jako nauczycielka Publicznej Szkoły Powszechnej w Łęcznej. Pracowała kolejno w szkołach: w Siemieniu, Czeberakach, Kolanie, Rudnie. Po zakończeniu II wojny światowej i wyzwoleniu kraju   znalazła się wśród pierwszych osób, które przyjechały na Ziemie Zachodnie do Choszczna, gdzie pracowała jako nauczycielka  i przedszkolanka.

    Pracę nauczycielską i wychowawczą traktowała nie tylko jako zawód lecz nade wszystko jako szczególny rodzaj misji i posłannictwa w kształtowaniu serc i umysłów swych wychowanków i uczniów, tak aby w przyszłości wyrośli na mądrych, odpowiedzialnych, uczciwych
i szlachetnych ludzi.

   Po śmierci swojego ojca, w 1952 roku powróciła do Przewłoki
i wraz ze mężem poprowadziła gospodarstwo rolne odziedziczone po swoich rodzicach. W tym czasie w Przewłoce  oprócz szkoły nie funkcjonowała żadna instytucja kultury.  Młodzież po ukończeniu siedmiu klas traciła kontakt z książką. Dorośli również nie czytali książek, bo nie mieli możliwości korzystania z nich.
Wtedy Józefa Moniuk postanowiła zorganizować bibliotekę na wsi. Pomimo braków środków finansowych w budżecie gminnym
i powiatowym na ten cel, zaczęła tworzyć księgozbiór własnymi siłami. Na lokal biblioteczny przeznaczyła nieodpłatnie połowę swojego domu, zaś pierwsze książki otrzymała dzięki pomocy znajomej bibliotekarki z Gdańska.

    Dnia 22 lipca 1959 roku odbyło się uroczyste otwarcie biblioteki wraz z czytelnią. Józefa Moniuk została kierownikiem i pracownikiem tej placówki. Od tej chwili z wielką pasją rozpoczęła upowszechnianie czytelnictwa. Ukończyła kurs dla bibliotekarzy w Państwowym Ośrodku Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy przy Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie. Biblioteka stała się placówką, wokół której coraz częściej organizowało się życie kulturalne i społeczne wsi. Dużą pomocą w rozwoju działalności biblioteki stała się decyzja władz lokalnych Parczewa o przydzieleniu placówce właściwego lokalu po szkole podstawowej, która przeniesiona została do nowego budynku. Po 15 latach działalności Biblioteka Gromadzka w Przewłoce prowadziła 3 punkty biblioteczne w sąsiednich wioskach. Księgozbiór liczył około 7 tysięcy książek.
Z biblioteki korzystało ponad 50 % mieszkańców wsi Przewłoka.

   Działalność biblioteki sprowadzała się nie tylko do wypożyczania książek, ale także do systematycznego organizowania różnorodnych form pracy kulturalno-oświatowej.
Przy bibliotece funkcjonowały zespoły: czytelniczy, recytatorski, plastyczny, muzyczny, teatralny.  W zespołach tych uczestniczyły dzieci, młodzież i osoby dorosłe. Józefa Moniuk aktywizowała również mieszkańców wsi i okolic poprzez uczestnictwo w licznych konkursach z nagrodami, organizowała tematyczne wystawy, prelekcje oraz pokazy i kursy. Wszystkie te inicjatywy pomagały
w rozpowszechnianiu usług biblioteki oraz pozyskiwały dzieci, młodzież i dorosłych do współpracy.

   Józefa Moniuk roztaczała wokół siebie rodzinną atmosferę, cieszyła się autorytetem w środowisku, a posiadane zdolności organizatorskie, odpowiedzialność oraz  mobilizujące oddziaływanie na innych sprawiały, że godnie i sumiennie pełniła wiele zaszczytnych funkcji społecznych. Wybrana została na radną Gromadzkiej Rady Narodowej i członkinię Komisji Nadzorczej Kultury i Oświaty
w Powiatowym Zarządzie Gminnych Spółdzielni, sekretarza
w zarządzie Koła Gospodyń Wiejskich wsi Przewłoka, radną gminy
i powiatu, członkinię rady nadzorczej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, członkinię wojewódzkiej rady Koła Gospodyń Wiejskich
w Lublinie, delegatkę na Centralny Zjazd Kółek Rolniczych, członkinię komitetu budowy szkoły  i klubu w Przewłoce, organizatorkę i prowadzącą wiejskie przedszkole w Przewłoce, organizatorkę powstania w Przewłoce filii zakładu krawieckiego Gracja.

    Józefa Moniuk była także cenioną i powszechnie szanowaną członkinią Związku Nauczycielstwa Polskiego i Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, a opracowane przez nią materiały z zakresu pracy kulturalno-oświatowej biblioteki w Przewłoce były zamieszczane w czasopiśmie „Bibliotekarz Lubelski”.

    Za pracę na rzecz środowiska  oraz za szerzenie oświaty na wsi  Józefa Moniuk była wielokrotnie nagradzana wieloma odznaczeniami i odznakami: Zasłużony Działacz Kultury (1963); Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego(1966); Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974); Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski  (1971); odznaką Zasłużony Działacz Ruchu Społecznego (1975); medalem Order Serca Matkom Wsi ( 1979 ); medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984).

    Pełnione przez siebie funkcje zawodowe i społeczne, Józefa Moniuk sprawowała  nieprzerwanie do momentu przejścia na zasłużoną emeryturę, dnia 31 stycznia  1977 roku.

   Józefa Moniuk zmarła 4 listopada 1998 roku, pozostawiając po sobie świadectwo pięknego życia z pasją obfitującego w wiele bezcennych i niezapomnianych dzieł kulturalnych, oświatowych i społecznych. Pozostanie w pamięci wszystkich mieszkańców wsi Przewłoka jako osoba niezwykle łagodna, pełna ciepła i życzliwości, wrażliwa na losy świata i człowieka. Osoba, która potrafiła podtrzymywać na duchu, wspierać i pomagać w trudnych sytuacjach życiowych.

    Pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako autorytet  oraz wzór bibliotekarza i  społecznika  godnego  naśladowania.